سردرد سرویکوژنیک یا گردنی به دردی در سر اشاره دارد که منشأ آن در گردن است. این درد می‌تواند از یک آسیب یا شرایطی که بر ستون فقرات گردنی تأثیر می‌گذارد، مانند آسیب، آرتروز یا فتق دیسک، منتشر شود. فیزیوتراپی و داروها که توسط متخصص مغز و اعصاب برای شما تجویز میگردد میتواند این نوع سردردها را درمان کند تا دیگر مجبور نباشید با درد زندگی کنید.

سردرد گردنی یا سرویکوژنیک 

سردرد گردنی به دلیل مشکلی در گردن ایجاد می‌شود و ممکن است درد از گردن شروع شده و در سر حس شود. برخلاف میگرن یا سردرد تنشی، این نوع سردرد نشانه‌ای از آسیب یا اختلال در ستون فقرات گردنی است.

برای تشخیص آن باید متخصص مغز و اعصاب  شواهدی از مشکل در گردن، مثل عصب تحت فشار یا ضایعه گردنی، پیدا کند تا این تشخیص برای بیمار مطرح شود.

شیوع

این نوع سردرد شایع  است و بیشتر در افراد 30 تا 44 ساله دیده می‌شود. شیوع آن در بین مبتلایان به سردرد حدود 0.4 تا 4 درصد است. نسبت ابتلای زنان و مردان تقریباً برابر است، اما سن شروع علائم معمولاً در دهه 30 زندگی است.

علائم سردرد گردنی:

درد ناشی از سردر گردنی اغلب فقط در یک طرف سر شما رخ می‌دهد. برای مثال، ممکن است از پایین سر شروع شود و به سمت راست یا چپ سر حرکت کند. گاهی اوقات، درد از پشت سر شروع شده و به جلوی سر یا پشت چشم می‌رود.

این درد می‌تواند متوسط تا شدید باشد، اما بسیار شدید نیست.

یکی از علائم سردرد گردنی ، درد ناشی از حرکت ناگهانی گردن است.

علامت دیگر این است که هنگام نگه داشتن گردن در یک وضعیت، دچار سردرد می‌شوید. همچنین ممکن است در گردن خود درد احساس کنید.

علائم دیگر شامل موارد زیر است:

• درد در یک طرف سر یا صورت.
• درد مداوم که ضربانی نیست.
• درد سر هنگام سرفه، عطسه یا نفس عمیق.
• حمله درد که ممکن است ساعت‌ها یا روزها طول بکشد.
• سفتی گردن : نمی‌توانید گردن خود را به‌طور طبیعی حرکت دهید.
• دردی که در یک نقطه باقی می‌ماند، مانند پشت، جلو یا کنار سر یا پشت چشم شما.

معیارهای تشخیصی متخصص مغز و اعصاب  بر اساس ICHD-3 website 

1. شواهد بالینی ویا تصویربرداری از وجود یک اختلال یا ضایعه در ستون فقرات گردنی یا بافت‌های نرم گردن که مشخص شده می‌تواند باعث سردرد شود.
2. شواهدی از علیت که حداقل دو مورد از موارد زیر را شامل شود: 

• سردرد در رابطه زمانی با شروع اختلال گردنی یا ظاهر شدن ضایعه ایجاد شده است.
• سردرد به طور قابل توجهی بهبود یافته یا با بهبود یا رفع اختلال یا ضایعه گردنی برطرف شده است.
• دامنه حرکتی گردن کاهش یافته است و سردرد با مانورهای تحریک‌آمیز به طور قابل توجهی بدتر می‌شود.
• سردرد پس از بلوک تشخیصی یک ساختار گردنی یا منبع عصبی آن کاملاً از بین می‌رود.

سردرد گردنی  در مقایسه با میگرن:

سردرد گردنی  گاهی ممکن است شبیه به میگرن باشد و ممکن است هر دو را همزمان داشته باشید. در حالی که این دو یکسان نیستند، برخی ویژگی‌های مشترک دارند.

هر دو باعث درد در یک طرف سر می‌شوند. سردرد گردنی  ممکن است علائم میگرنی ایجاد کند، اما این علائم معمولاً به شدت کمتری اتفاق می‌افتند.

این علائم شامل:

• حساسیت به نور.
• حساسیت به صدا.
• تاری دید.
• حالت تهوع.
• استفراغ.

با این حال، تفاوت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. برای مثال، سردرد گردنی  یک سردرد ثانویه است، به این معنی که نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای است. اما میگرن یک سردرد اولیه است، یعنی درد خودش مشکل اصلی است.

علل سردرد گردنی :

بسیاری از عوامل می‌توانند سردرد گردنی ایجاد کنند. اگرچه گاهی اوقات نمی‌توان دقیقاً مشخص کرد که چه چیزی آن را تحریک کرده است، سردرد گردنی ممکن است به دلیل آسیب‌ها یا شرایطی که ستون فقرات فوقانی – به نام ستون فقرات گردنی – یا گردن شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، رخ دهد.

مشکلات در نواحی زیر می‌توانند سردرد گردنی ایجاد کنند:

• سه مهره بالایی گردن 
• مفاصل.
• شریان‌های مهره‌ای که خون را به مغز و نخاع شما می‌رسانند.
• رباط‌ها.
• ریشه‌های عصبی.
• آرتروز.
• شکستگی (مهره شکسته).
• عصب تحت فشار.
• فتق دیسک.
• کشیدگی عضلات.
• تومور.
• آسیب شلاقی 

درمان سردرد گردنی

اگر به سردرد گردنی مبتلا هستید، درمان بر علت متمرکز خواهد بود.

داروها برای سردرد گردنی:

• داروهای مانند گاباپنتین (Neurontin) و پرگابالین (Lyrica) ممکن است تسکین‌دهنده باشند.
• متخصص مغز واعصاب دکتر رخصت یزدی  ممکن است دولوکستین (Cymbalta) را که نوعی ضد افسردگی است، تجویز کند.
• مسکن‌هایی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین یا ایبوپروفن (Advil, Motrin) نیز ممکن است درد شما را کاهش دهند.
• آرام‌بخش‌های عضلانی گزینه دیگری هستند.

بلوک عصبی:

این یک تزریق داروی بی‌حسی به عصب یا گروهی از اعصاب است که تسکین موقتی از درد فراهم می‌کند. برای سردرد گردنی ، پزشک ممکن است بلوک عصبی را در نزدیکی عصب اکسیپیتال در گردن انجام دهد.

این تزریق‌ها ممکن است شامل داروهای استروئیدی برای کاهش التهاب باشند که می‌توانند به سردرد گردنی کمک کنند.

ورزش‌ها و حرکات کششی:

• تمرینات کششی و ورزشی می‌توانند کمک‌کننده باشند. با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا بهترین و ایمن‌ترین نوع تمرین را پیدا کنید.

درمان خانگی  سردرد گردنی:

متخصص مغز و اعصاب  ممکن است روش‌های آرام‌سازی و درمان‌های خانگی  دیگر را برای کاهش سردرد شما توصیه کند.

این روش‌ها شامل:

• ماساژ برای کاهش تنش عضلانی.
• طب سوزنی برای کاهش درد گردن و سر.
• یوگا برای بهبود دامنه حرکتی گردن.

جراحی سردرد گردنی:

اگر سردرد گردنی شما با درمان‌های بالا بهتر نشود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند، مانند رفع فشار از عصب اکسیپیتال. این جراحی آخرین راه‌حل درمان است.

چگونه سردرد گردنی را درمان کنیم؟

درمان سردرد گردنی بسته به علت آن متفاوت است. برنامه درمانی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• فیزیوتراپی.
• داروها.
• روش‌های کم‌تهاجمی.
• در صورت عدم موفقیت درمان‌های دیگر، جراحی.

پیشگیری

نمی‌توان از تمام علل سردرد سرویکوژنیک پیشگیری کرد. اما می‌توانید با اقدامات زیر خطر ابتلا را کاهش دهید:

• استفاده از اقدامات ایمنی برای جلوگیری از آسیب‌ها، سقوط و تصادفات.
• تنظیم وضعیت بدن برای جلوگیری از قوز کردن.
• خوابیدن روی بالش و تشکی که از بدن به خوبی حمایت می‌کنند.
• ماساژ گرفتن.
• ورزش منظم.

تمرینات مناسب برای کاهش سردرد سرویکوژنیک

تمرینات گردن می‌توانند به کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات گردن کمک کنند. این تمرینات باید به آرامی و تحت نظر متخصص فیزیوتراپی شروع شوند، به خصوص اگر بیمار دچار درد شدید باشد.

1. تمرینات کششی

 • کشش عضلات ذوزنقه فوقانی:

 • در حالت نشسته یا ایستاده، سر خود را به یک طرف خم کنید (به سمت شانه)، در حالی که شانه مقابل را پایین نگه دارید.

 • 20-30 ثانیه در این حالت بمانید و به آرامی به حالت اولیه بازگردید.

 • این حرکت را برای هر طرف 2-3 بار تکرار کنید.

 • کشش عضلات اسکلین:

 • سر را به یک طرف خم کنید و به آرامی به بالا نگاه کنید.

 • شانه مقابل را پایین نگه دارید و 20-30 ثانیه در این حالت بمانید.

 • برای هر طرف 2-3 بار انجام دهید.

 • کشش عضلات زیرپس‌سری:

 • سر را به آرامی به جلو خم کنید تا چانه به سمت سینه نزدیک شود.

 • 20-30 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به آرامی سر را بالا بیاورید.

 • این تمرین را 2-3 بار تکرار کنید.

2. تمرینات تقویتی

 • تمرینات ایزومتریک گردن:

 • با دست خود به آرامی فشار وارد کنید و سر را در مقابل فشار دست نگه دارید (حرکت ندهید).

 • به جلو، عقب و طرفین این تمرین را انجام دهید.

 • هر بار 5-10 ثانیه نگه دارید و 5-10 بار تکرار کنید.

 • تمرین کشش و تقویت با نوار مقاومتی:

 • یک نوار مقاومتی را دور پیشانی خود بپیچید و با دست‌ها مقاومت ایجاد کنید.

 • به آرامی سر را در مقابل کشش نوار به جلو، عقب یا طرفین حرکت دهید.

 • هر حرکت را 5-10 بار تکرار کنید.

3. تمرینات دامنه حرکتی

 • حرکات گردن در همه جهات:

 • سر را به آرامی به جلو، عقب، طرفین و چرخش به چپ و راست حرکت دهید.

 • حرکت‌ها را به آرامی و بدون ایجاد درد انجام دهید.

 • هر جهت را 5-10 بار تکرار کنید.

 • چرخش گردن با حمایت:

 • با دست خود به آرامی سر را به یک طرف بچرخانید تا احساس کشش ملایم کنید.

 • 10-15 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی به حالت اولیه بازگردید.

 • برای هر طرف 2-3 بار انجام دهید.

4. تمرینات وضعیت بدنی (Postural Exercises)

 • بازآموزی وضعیت سر و گردن:

 • در برابر یک دیوار صاف بایستید و سر، شانه‌ها و باسن را به دیوار بچسبانید.

 • چانه را به آرامی به داخل بکشید تا گردن در یک راستا قرار گیرد.

 • این حالت را 10-15 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید.

 • 5-10 بار تکرار کنید.

 • حرکات تقویتی عضلات میان‌پشتی و گردنی:

 • در حالت نشسته یا ایستاده، تیغه‌های شانه را به آرامی به سمت یکدیگر فشار دهید.

 • 5-10 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید.

 • این حرکت را 10-15 بار انجام دهید.

5. تمرینات تنفسی

 • تنفس دیافراگمی:

 • در حالت دراز کشیده یا نشسته، به آرامی از طریق بینی نفس بکشید و شکم را بالا بیاورید.

 • بازدم را از دهان انجام دهید و شکم را به آرامی پایین بیاورید.

 • این تمرین را 5-10 دقیقه ادامه دهید تا تنش عضلات گردن کاهش یابد.

نکات مهم:

 1. حرکات را به آرامی انجام دهید و از هرگونه درد شدید اجتناب کنید.

 2. در صورت ایجاد درد یا تشدید علائم، تمرین را متوقف کرده و با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.

 3. تمرینات باید به تدریج افزایش یابد و به طور منظم انجام شود.

 4. در کنار این تمرینات، اصلاح وضعیت بدنی در کارهای روزانه (مانند نشستن و استفاده از تلفن همراه) نیز ضروری است.

هشدارها

اگر سردرد گردنی شما با علائم زیر همراه باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک وضعیت خطرناک مانند سکته مغزی باشد و باید فوراً به متخصص مغز و اعصاب در تهران  مراجعه کنید:

• درد ناگهانی و شدید در گردن.
• دوبینی.
• افتادگی پلک.
• سرگیجه یا احساس چرخش.
• گفتار مبهم.
• بی‌حسی یا ضعف در یک طرف بدن.

آیا MRI سردرد گردنی را نشان می‌دهد؟

تصویربرداری‌های مانند MRI و CT اسکن ممکن است به پزشک شما کمک کنند آسیب‌ها یا بیماری‌های مرتبط با گردن را شناسایی کنند.

با این حال، این تست‌ها به‌تنهایی برای تشخیص سردرد گردنی کافی نیستند.

سردردهای دیگر که ممکن است با سردرد گردنی اشتباه گرفته شوند:

• میگرن.
• سردرد تنشی.
• سایر سردردهای اولیه.

نتیجه‌گیری

سردرد گردنی به مشکلات گردنی مرتبط است. بسیاری از عوامل می‌توانند این سردرد را ایجاد کنند، از جمله آسیب‌ها، بیماری‌ها و حتی وضعیت نادرست بدن.

بهترین متخصص مغز و اعصاب در درمان بر روی علت اصلی متمرکز است و شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، دارو، روش‌های کم‌تهاجمی و در صورت نیاز، جراحی است.

با تشخیص و مدیریت مناسب، می‌توان درد و تاثیرات این سردرد را کاهش داد.

یادداشتی از دکتر رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب در تهران در درمان سردرد گردنی:

وقتی سردرد دارید، ممکن است فوراً فکر کنید که مشکلی در سر شما وجود دارد. اما در واقع، درد سر می‌تواند از بخش‌های دیگر بدن شروع شود.

در سردردهای سرویکوژنیک ویا گردنی ، یک مشکل در گردن شما باعث این نوع سردرد می‌شود.

هیچ‌کس نمی‌خواهد روزش با یک سردرد خراب شود، بنابراین نیازی نیست فقط با درد کنار بیایید.

یک پزشک  متخصص مغز واعصاب خوب می‌تواند به شما کمک کند تا علت سردردتان را مشخص کنید.

گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌تواند نیازهای شما را برآورده کند و تعداد دفعاتی که این سردردها بر شما تأثیر می‌گذارند را کاهش دهد.

درمان بیماری‌های مغز و اعصاب و ستون فقرات