واقعیت مجازی (VR) روشی نوین برای تشخیص زودهنگام آلزایمر و ارزیابی شناختی است. تست‌هایی مانند Cogniclear VR با شبیه‌سازی محیط‌های واقعی، عملکرد مغز را در ۸ حوزه شناختی بررسی کرده و با استفاده از هوش مصنوعی، دقت تشخیص را افزایش می‌دهند. این فناوری می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر در غربالگری و پیشگیری از آلزایمر توسط متخصص مغز و اعصاب مورد استفاده قرار گیرد.
نقش واقعیت مجازی (VR) در تشخیص بیماری آلزایمر و ارزیابی شناختی
با افزایش سن جمعیت جهانی و پیش‌بینی افزایش تعداد سالمندان به ۱.۶ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰، نیاز به روش‌های نوین برای ارزیابی عملکرد شناختی و تشخیص زودهنگام بیماری‌هایی مانند آلزایمر توسط متخصص مغز و اعصاب بیش از پیش احساس می‌شود.
بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف (MCI) معمولاً در مراحل اولیه علائم ظریفی دارند که با روش‌های سنتی به سختی قابل شناسایی هستند. در این میان، واقعیت مجازی (VR) به عنوان یک فناوری پیشرفته در ارزیابی شناختی، تشخیص زودهنگام و حتی مدیریت این بیماری‌ها توسط متخصصینن مغز و اعصاب جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
واقعیت مجازی و ارزیابی شناختی
واقعیت مجازی یک ابزار نوآورانه است که می‌تواند محیط‌های شبیه‌سازی‌شده‌ای را برای بررسی عملکرد شناختی افراد فراهم کند.
برخلاف تست‌های سنتی کاغذی یا کامپیوتری، تست‌های شناختی مبتنی بر VR قابلیت ارائه‌ی ارزیابی‌های دقیق‌تر، جذاب‌تر و مبتنی بر موقعیت‌های واقعی زندگی را دارند.
VR به مغز اجازه می‌دهد تا در یک محیط مشابه واقعیت عمل کند، در نتیجه اطلاعات دقیق‌تری از نحوه پردازش شناختی فرد به متخصص مغز و اعصاب ارائه می‌دهد.
اعتبار و حساسیت آزمون‌های VR
مطالعات نشان داده‌اند که آزمون‌های شناختی مبتنی بر VR از نظر اعتبار و حساسیت در شناسایی اختلالات شناختی بسیار دقیق هستند.
سیستم‌های پیشرفته‌ای مانند Cogniclear ، که توسط شرکت Virtuleap توسعه یافته، امکان بررسی دقیق سلامت شناختی و طبقه‌بندی وضعیت عملکرد مغز را فراهم می‌کنند.
این سیستم‌ها در همکاری با شرکت Roche، دانشگاه UCLA، دانشگاه پورتو (P.PORTO) و مجموعه درمانی Lusíadas Saúde توسعه یافته‌اند و در حال دریافت تأییدیه FDA برای تشخیص آلزایمر هستند.
مزایای استفاده از واقعیت مجازی در تشخیص آلزایمر
۱. افزایش اعتبار بوم‌شناختی و دشواری متناسب با واقعیت
VR با شبیه‌سازی محیط‌های واقعی، نسبت به روش‌های سنتی مانند آزمون‌های MoCA و MMSE، دقت بیشتری در سنجش عملکرد شناختی ارائه می‌دهد.
این تست‌ها با درگیر کردن مغز در چالش‌های واقعی، نیاز به استفاده از منابع شناختی بیشتری دارند، که موجب افزایش دقت تشخیص مشکلات شناختی اولیه می‌شود.
۲. جامعیت در ارزیابی عملکرد مغز
تست‌های شناختی مبتنی بر VR، مانند Cogniclear، با استفاده از ۱۴ آزمون کوتاه، ۸ حیطه شناختی شامل حل مسئله، توجه، انعطاف‌پذیری شناختی، مکان‌یابی زمانی، حافظه، استدلال انتزاعی، مهارت‌های بصری-ساختاری و کنترل حرکتی را ارزیابی می‌کنند.
این جامعیت، امکان ارائه‌ی یک نمای کلی از وضعیت عملکرد مغز را فراهم می‌کند.
۳. دقت و کاهش خطای انسانی با هوش مصنوعی
سیستم Cogniclear VR دارای امتیازدهی خودکار است که مستقل از آزمون‌گیرنده عمل می‌کند. این قابلیت، دقت را افزایش داده و از خطاهای انسانی در فرآیند ارزیابی شناختی جلوگیری می‌کند.
۴. امکان ارزیابی اطلاعات حسی-حرکتی
برخلاف تست‌های سنتی، فناوری VR اطلاعات حسی-حرکتی مغز را نیز ثبت می‌کند که به شناسایی مشکلاتی مانند ضعف توجه، کندی حرکت و کاهش مهارت‌های هماهنگی کمک می‌کند.
۵. کاهش اضطراب و اثر کت سفید
در بسیاری از بیماران، حضور پزشک و محیط درمانی باعث ایجاد اضطراب و استرس می‌شود که بر عملکرد شناختی تأثیر منفی دارد. VR با حذف این عوامل و ایجاد یک تجربه غوطه‌ورکننده، دقت نتایج را افزایش می‌دهد.
۶. امکان ادغام با نقشه مغزی (qEEG)
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد فناوری VR، امکان ادغام با qEEG برای ثبت امواج مغزی و ارائه‌ی یک پروفایل دقیق از عملکرد مغز است. این ترکیب، یک چکاپ کامل و دقیق از وضعیت شناختی فرد را ارائه می‌دهد.
تست عصب‌شناختی Cogniclear VR
تست Cogniclear که توسط Virtuleap توسعه یافته است، جدیدترین تکنولوژی روز دنیا برای ارزیابی شناختی مبتنی بر واقعیت مجازی است.
این آزمون حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و شامل مجموعه‌ای از تمرینات شناختی است که پس از انجام، یک گزارش جامع از سلامت شناختی فرد به متخصص مغز و اعصاب ارائه می‌شود.
نتایج این تست شامل موارد زیر است:
-عملکرد کلی شناختی
- توجه و تمرکز
- انعطاف پذیری شناختی
- نام‌گذاری و زبان
- حافظه
- هماهنگی حرکتی
- درک دیداری- فضایی
- جهت یابی و مکان یابی فضایی
چالش‌ها و مسیرهای آینده:
1. هزینه استفاده از فناوری VR نسبتاً بالاست، زیرا نیاز به تجهیزات پیشرفته و نرم‌افزارهای تخصصی دارد. این هزینه شامل پرداخت ارزی به شرکت‌های اروپایی و هزینه انجام تست و نقشه مغزی در قالب ویزیت است.
2. مشکلات فنی مانند سایبرسیکنس (Cybersickness) : برخی از کاربران هنگام استفاده از VR دچار سردرد یا سرگیجه می‌شوند که به آن سایبرسیکنس می‌گویند. تحقیقات بیشتری برای بهبود طراحی سیستم‌های VR جهت کاهش این عوارض مورد نیاز است.
3. امکان ادغام با حسگرهای زیستی و هوش مصنوعی : پیش‌بینی می‌شود که در آینده، تست‌های شناختی VR بتوانند با حسگرهای زیستی مانند EEG و داده‌های بیومتریک ادغام شوند تا دقت ارزیابی‌ها افزایش یابد.
نتیجه‌گیری
واقعیت مجازی (VR) تحولی بزرگ در زمینه تشخیص زودهنگام آلزایمر و ارزیابی شناختی برای متخصصین مغز و اعصاب ایجاد کرده است.
فناوری‌هایی مانند Cogniclear VR امکان بررسی دقیق عملکرد مغز را فراهم می‌کنند و از طریق امتیازدهی هوشمند، کاهش خطای انسانی و ایجاد محیط‌های شبیه‌سازی‌شده واقعی،نسبت به روش‌های سنتی برتری دارند.
با پیشرفت تحقیقات و توسعه استانداردهای بالینی، این فناوری می‌تواند به عنوان یک ابزار رایج در غربالگری، تشخیص و مدیریت بیماری آلزایمر و سایر اختلالات شناختی مورد استفاده قرار گیرد.
برای انجام این تست برای تشخیص زودهنگام آلزایمر و ارزیابی حافظه و عملکرد مغز در تهران در کلنیک مغز و اعصاب دکتر رخصت یزدی میتوانید روی این لینک کلیک نمایید
جهت انجام این تست در کرج میتوانید با کلنیک مغز و اعصاب وصال تماس بگیرید.
