ام اس (مولتیپل اسکلروزیس MS ) یک بیماری مزمن است که با علائمی مانند بی‌حسی، تاری دید، ضعف عضلانی و مشکلات تعادل همراه است. تشخیص و درمان این بیماری توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود.

بیماری  ام اس (MS)  یا مولتیپل اسکلروزیس چیست؟

ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس (MS) زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به میلین، غلاف محافظ اطراف سلول‌های عصبی، حمله می‌کند. بدون این غلاف محافظ، اعصاب آسیب می‌بینند و مشکلاتی در ارتباط بین مغز و سایر قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود.

MS یک بیماری مزمن یا طولانی‌مدت است که می‌تواند مغز، نخاع و اعصاب بینایی در چشم‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری ممکن است باعث مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای پایه بدن شود.

تأثیرات MS از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی افراد علائم خفیفی دارند و نیازی به درمان پیدا نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در حرکت و انجام وظایف روزمره دچار مشکل شوند.

علائم مولتیپل اسکلروزیس ( ام اس - MS )

آسیب به اعصاب باعث می‌شود مغز نتواند به درستی سیگنال‌ها را به بدن ارسال کند.

همچنین اعصاب قادر نخواهند بود به‌درستی در حرکت و احساس کمک کنند.

به همین دلیل ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• مشکل در راه رفتن
• احساس خستگی
• ضعف یا اسپاسم عضلانی
• تاری یا دوبینی
• بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن
• مشکلات جنسی
• کنترل ضعیف مثانه یا روده
• درد
• افسردگی
• مشکلات در تمرکز یا حافظه

مولتیپل اسکلروزیس از چه زمانی شروع می‌شود؟

اولین علائم MS معمولاً بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی شروع می‌شوند. اکثر افراد مبتلا به MS دچار حملات یا تشدید بیماری می‌شوند که به آن ‌"عود" گفته می‌شود.

این حملات معمولاً با دوره‌هایی از بهبود همراه هستند که علائم کاهش می‌یابند. برای برخی دیگر، بیماری به مرور زمان بدتر می‌شود.

در سال‌های اخیر، دانشمندان درمان‌های جدیدی پیدا کرده‌اند که می‌توانند به پیشگیری از عودها و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کنند.

انواع مولتیپل اسکلروزیس (ام اس ) (MS )

مولتیپل اسکلروزیس به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1.MS عودکننده-فروکش‌کننده (RRMS)

این رایج‌ترین نوع MS است و حدود ۸۵ درصد از مبتلایان به MS این تشخیص را دریافت می‌کنند. در این نوع، حملات موقتی یا عودهایی وجود دارد که علائم به‌طور قابل توجهی بدتر می‌شوند. پس از عود، دوره‌ای از فروکش یا بهبود وجود دارد که ممکن است علائم به حالت پایه بازگردند یا افزایش ناتوانی پس از عود (RRMS با بدتر شدن) مشاهده شود. با این حال، در دوره فروکش بیماری بدتر نمی‌شود.

2.MS پیش‌رونده اولیه (PPMS)

در این نوع، علائم MS به تدریج و بدون دوره‌های خاص عود یا فروکش بدتر می‌شوند. حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به MS، PPMS را تجربه می‌کنند.

3.MS پیش‌رونده ثانویه (SPMS)

در SPMS، علائم به‌طور پیوسته بدتر می‌شوند. ممکن است این نوع پس از تجربه علائم اولیه RRMS ایجاد شود. مطالعات به‌طور واضح نشان نداده‌اند که آیا داروها می‌توانند روند پیشرفت این نوع را کند کنند یا خیر.

اولین علائم مولتیپل اسکلروزیس

علائم MS ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. با پیشرفت بیماری یا بدتر شدن آن، ممکن است علائم جدیدی ظاهر شوند. اولین نشانه‌های MS معمولاً تغییرات در بینایی است که به آن نوریت اپتیک گفته می‌شود. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شوند:

• از دست دادن کامل یا جزئی بینایی (که معمولاً در یک چشم رخ می‌دهد)
• درد هنگام حرکت دادن چشم‌ها
• تاری دید
• دوبینی

دیگر علائم اولیه رایج MS عبارتند از:

• بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن (پارستزی ) اندامها یا صورت
• خستگی
• از دست دادن تعادل
• سرگیجه
• سفتی عضلات
• اسپاسم
• لرزش
• درد
• مشکلات مثانه
• مشکلات روده
• مشکلات در فکر کردن و حافظه

علل مولتیپل اسکلروزیس

پزشکان به طور قطعی نمی‌دانند چه چیزی باعث MS می‌شود، اما عوامل زیادی به نظر می‌رسد که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. افرادی که دارای ژن‌های خاصی هستند ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا داشته باشند. همچنین، سیگار کشیدن می‌تواند خطر را افزایش دهد.

برخی افراد ممکن است پس از عفونت ویروسی، مانند ویروس اپشتین بار(EBV)  یا ویروس هرپس انسانی ۶(HSV-6) ، به MS مبتلا شوند. این عفونت‌ها ممکن است سیستم ایمنی را مختل کنند. دانشمندان در حال بررسی ارتباط بین ویروس‌ها و MS هستند، اما هنوز پاسخ قطعی ندارند.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که ویتامین D، که از نور خورشید دریافت می‌شود، ممکن است سیستم ایمنی را تقویت کرده و از MS محافظت کند. برای افرادی که خطر بیشتری دارند، نقل مکان به مناطق آفتابی‌تر به نظر می‌رسد خطر را کاهش دهد.

عوامل خطر مولتیپل اسکلروزیس

علت دقیق MS ناشناخته است، اما احتمال ابتلا در شرایط زیر بیشتر است:

• جنس مونث
• بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سال بودن
• گذراندن زمان کم زیر نور خورشید
• زندگی در مناطق ابری یا دارای آب‌وهوای تاریک
• سیگار کشیدن
• داشتن عفونت ویروسی مانند ویروس اپشتین بار
• سابقه خانوادگی MS
• نژاد نیز نقش مهمی دارد. نرخ ابتلا به MS در میان افراد سیاه‌پوست بیشتر است، و پس از آن سفیدپوستان و افراد اسپانیایی‌تبار قرار دارند. آسیایی‌ها و بومیان آمریکا کمترین خطر را دارند.

افرادی که سطح ویتامین D بالاتری دارند، مانند افرادی که در مناطق آفتابی زندگی می‌کنند، کمتر به MS مبتلا می‌شوند.

تشخیص مولتیپل اسکلروزیس

تشخیص MS توسط متخصص مغز و اعصاب و با در نظر گرفتن علایم بالینی و معاینه و همچنین ام آر آی مغز و نخاع و سایر تستها خواهد بود (بر اساس معیارهای مک دونالد) 

تستهای زیر میتواند در تشخیص ام اس به متخصص مغز و اعصاب کمک کند:

• آزمایش‌های پتانسیل برانگیخته، که سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط سیستم عصبی در پاسخ به تحریک‌ها را ثبت می‌کنند.  
• آزمایش خون برای رد بیماری‌هایی که علائمی مشابه ایجاد می‌کنند، مانند بیماری لایم و HIV.  
• آزمایش‌هایی برای بررسی تعادل، هماهنگی، بینایی و سایر عملکردها به منظور ارزیابی کارایی اعصاب.  
• تصویربرداری مغناطیسی (MRI)، آزمایشی که تصاویر دقیقی از ساختارهای بدن، به ویژه مغز و نخاع، ارائه می‌دهد.  
• تحلیل مایع مغزی-نخاعی (CSF)، مایعی که مغز و نخاع را محافظت می‌کند. این کار از طریق نمونه‌برداری کمری (لومبار پانکچر) انجام می‌شود. افراد مبتلا به ام‌اس معمولاً پروتئین‌های خاصی در مایع مغزی-نخاعی خود دارند.  
• توموگرافی انسجام نوری (OCT)، آزمایشی که برای تشخیص تغییرات در شبکیه استفاده می‌شود و می‌تواند هشداری برای تحلیل رفتن مغز باشد.  

توصیه های دکتر رخصت یزدی متخصص مغز واعصاب برای پیشگیری از ام‌ اس (Multiple Sclerosis) 

اگرچه ام‌ اس به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما خطر ابتلا به آن می‌تواند تحت تأثیر عواملی شناخته‌شده و ناشناخته قرار گیرد که بسیاری از آن‌ها خارج از کنترل شما هستند. با این حال، اتخاذ برخی عادات سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر کمک کند. این موارد شامل:  

• تأمین میزان کافی ویتامین D  
• حفظ وزن سالم  
• گذراندن زمان در هوای آفتابی یا فضای باز  
• کاهش استرس  
• پرهیز از سیگار کشیدن  

این اقدامات پیشگیرانه می‌توانند به سلامت کلی بدن کمک کرده و احتمال ابتلا به ام‌ اس را کاهش دهند.  

درمان بیماری‌های مغز و اعصاب و ستون فقرات