حمله پنیک، یک مهمان ناخوانده در ذهن است که با حملات ناگهانی ترس و وحشت سراغ شما می‌آید. تپش قلب، تنگی نفس و حس از دست دادن کنترل از نشانه‌های آن است، اما نگران نباشید؛ باکمک متخصص مغز و اعصاب می‌توانید آرامش را دوباره به زندگی‌تان برگردانید.
حمله پنیک و اختلال پنیک (Panic Disorder)
اختلال پنیک (پانیک) یک اختلال اضطرابی است که در آن فرد به طور مرتب حملات ناگهانی ترس یا وحشت را تجربه می‌کند. همه افراد در مواقعی احساس اضطراب و وحشت را تجربه می‌کنند. این واکنش طبیعی بدن به موقعیت‌های استرس‌زا یا خطرناک است.
اما فردی که به اختلال پنیک مبتلا است، به طور مرتب و در هر زمانی احساس اضطراب، استرس و وحشت دارد، اغلب بدون دلیل واضح.
علائم اختلال پنیک (پانیک)
اضطراب
اضطراب یک احساس نگرانی است که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است شامل احساس نگرانی و ترس باشد. پانیک شدیدترین نوع اضطراب است.
ممکن است شروع به اجتناب از برخی موقعیت‌ها کنید زیرا می‌ترسید این موقعیت‌ها حملات بعدی را تحریک کنند. این می‌تواند باعث ایجاد چرخه‌ای از زندگی «در ترس از ترس» شود. این چرخه می‌تواند اضطراب شما را بیشتر کرده و حملات بیشتری را به همراه داشته باشد.
حملات پنیک (پانیک)
در هنگام حمله پنیک، شما دچار علائم شدید جسمی و روانی می‌شوید. این حملات می‌توانند به سرعت شروع شوند و بدون دلیل واضحی رخ دهند. حمله پنیک ممکن است بسیار ترسناک و ناراحت‌کننده باشد.
علائم شامل:
- ضربان قلب سریع
- احساس ضعف یا بی‌حالی
- تعریق
- حالت تهوع
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- لرزش
- گرگرفتگی
- لرز
- اندام لرزان
- احساس خفگی
- سرگیجه
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن
- خشکی دهان
- احساس ترس یا ترس از مرگ
- دل‌درد
- گزگز در انگشت‌ها
- احساس عدم اتصال به بدن
اکثر حملات پانیک بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشند. برخی گزارش‌ها از حملات پنیک تا یک ساعت نیز حکایت دارند.
تعداد حملات بستگی به شدت وضعیت شما دارد. برخی افراد یک یا دو بار در ماه حمله دارند، در حالی که دیگران ممکن است چندین بار در هفته حمله پنیک را تجربه کنند.
با اینکه حملات پانیک ترسناک هستند، اما خطرناک نیستند. این حملات به شما آسیبی جسمی نمی‌رسانند و بعید است که به بیمارستان منتقل شوید.
دلایل حملات پنیک (پانیک) چی هست؟
متخصصا دقیقاً نمی‌دونن چرا بعضی از آدما حملات پانیک یا اختلال پنیک رو تجربه می‌کنن. مغز و سیستم عصبی‌تون نقش اصلی دارن تو اینکه چجوری ترس و اضطراب رو درک و مدیریت می‌کنین.
محقق‌ها فکر می‌کنن که اختلال عملکرد آمیگدالا – قسمتی از مغز که ترس و احساسات رو پردازش می‌کنه – ممکنه دلیل اصلی این شرایط باشه.
همینطور، فکر می‌کنن عدم تعادل شیمیایی تو مواد مثل گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)، کورتیزول و سروتونین نقش زیادی داشته باشه.
خطر ابتلا به اختلال پنیک بیشتره اگر:
- سابقه خانوادگی: اختلالای اضطرابی، مثل اختلال پانیک، معمولاً تو خانواده‌ها ارثی هستن. اگه یکی از نزدیکای درجه‌یک‌تون (خواهر، برادر، بچه یا والدین بیولوژیکی) این بیماری رو داشته باشه، خطر شما ۴۰٪ بیشتره.
- مشکلات روانی: کسایی که اضطراب، افسردگی یا مشکلات روانی دیگه دارن، بیشتر مستعد حملات پانیک هستن.
- تجربیات سخت دوران کودکی (ACEs): تجربه‌های منفی‌ای هستن که بین سن ۱ تا ۱۷ سالگی اتفاق می‌افتن. این تجربه‌ها معمولاً رویدادای تروماتیک هستن و می‌تونن باعث ایجاد حملات پانیک و اختلال پانیک بشن.
چه چیزی باعث حملات پانیک (پانیک) می‌شه؟
معمولاً دلیل خاصی برای حملات پنیک وجود نداره. ولی کسایی که فوبیا دارن ممکنه تو موقعیتای مربوط به ترسشون دچار حمله پانیک بشن. مثلاً کسی که فوبیای شدید از سوزن (ترایپانوفوبیا) داره، ممکنه وقتی قراره برای آزمایش خون سوزن بزنه، دچار حمله پنیک بشه.
برای بعضی‌ها، حتی ترس از اینکه حمله پنیک اتفاق بیفته خودش برای ایجادش کافی هست.
مهمه که بدونین یکی از معیارای اختلال پنیک اینه که حمله‌ها دلیل مشخصی نداشته باشن.
تشخیص و آزمایش
حملات پانیک چجوری تشخیص داده می‌شن؟
متخصص مغز و اعصاب ازتون درباره علائم و تاریخچه پزشکی می‌پرسه. ممکنه آزمایش‌هایی انجام بده تا بیماریای دیگه‌ای که علائم مشابه حملات پنیک دارن، مثل بیماری قلبی، مشکلات تیروئید و مشکلات تنفسی، رو رد کنه.
اگه دلیل فیزیکی مشخصی پیدا نشه، ممکنهمتخصص مغز و اعصاب بر اساس علائم و عوامل خطر، تشخیص بده.
گاهی اوقات صحبت کردن درباره احساسات، عواطف و زندگی شخصی دشوار است، اما سعی کنید احساس اضطراب یا خجالت نداشته باشید.
اگر شما حملات پنیک غیرمنتظره و منظم به همراه نگرانی مداوم حداقل یک ماهه درباره حملات بعدی تجربه کرده‌اید، ممکن است تشخیص اختلال پنیک توسط متخصص مغز و اعصاب برای شما داده شود
- زندگی با حملات پنیک (پانیک)چطوری می‌تونم حمله پنیک رو متوقف کنم؟هیچ راهی نیست که یه حمله پانیک رو دقیقاً همون لحظه که شروع می‌شه، کامل متوقف کنین، ولی می‌تونین با انجام یه سری کارا علائم رو کنترل کنین تا وقتی که حمله تموم بشه:
- نفس عمیق بکشین: یکی از علائم حملات پنیک نفس‌نفس زدن شدید (هایپروِنتیلاسیون) هست که می‌تونه ترس رو بیشتر کنه. با نفس عمیق کشیدن می‌تونین علائم رو کم کنین. از بینی آروم و عمیق نفس بکشین و از دهان آروم بیرون بدین. چشمتون رو ببندین و روی تنفس‌تون تمرکز کنین.
- قبول کنین که دارین حمله پنیک رو تجربه می‌کنین:اینکه بدونین این یه حمله پانیکه و نه یه مشکل خطرناک جسمی، می‌تونه به کم کردن ترس‌تون کمک کنه. به خودتون یادآوری کنین که این حالت موقتیه و می‌گذره.
- ماهیچه‌هاتون رو شل کنین:حملات اضطرابی می‌تونن باعث بشن عضله‌هاتون منقبض بشن. روی شل کردن هر گروه عضلانی یکی‌یکی تمرکز کنین تا از تنش کم بشه و ذهنتون تو لحظه بمونه.
- ذهن‌آگاهی رو تمرین کنین: حملات پانیک می‌تونن باعث بشن احساس کنین از واقعیت یا بدنتون جدا شدین. ذهن‌آگاهی رو تمرین کنین و روی لحظه حال تمرکز کنین تا افکارتون رو مرتب و خودتون رو آرام کنین.
اگه حملات پنیک به‌طور مداوم براتون اتفاق می‌افته، حتماً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنین و درمانهایی مثل دارو یا روان‌درمانی رو دنبال کنین.کی باید به دکتر مراجعه کنم؟بعضی وقتا علائم حمله پنیک شبیه مشکلات جسمی مثل حمله قلبی هست. اگه درد قفسه سینه دارین، نفس کشیدن براتون سخت شده یا بیهوش شدین، فوراً به اورژانس مراجعه کنین.باید بامتخصص مغز و اعصاب تماس بگیرین اگه:- اضطراب مزمن (طولانی‌مدت) دارین که تو زندگی روزمره‌تون مشکل ایجاد کرده.
- تمرکز کردن براتون سخته.
- خیلی زود عصبانی یا تحریک‌پذیر می‌شین.
- -از خونه بیرون رفتن می‌ترسین (آگورافوبیا).
- -علائم حمله پانیک بیشتر از ۱۵ دقیقه طول می‌کشه.
- -مشکل خوابیدن دارین.
توصیه دکتر رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب در تهران:حملات پنیک (پانیک) می‌تونن خیلی آزاردهنده باشن. با اینکه از نظر جسمی ضرری ندارن، ولی می‌تونن به روحیه‌تون آسیب بزنن و باعث بشن از کارایی که دوست دارین دست بکشین.خجالت نکشین که به دکترتون بگین دچار حملات پنیک می‌شین.دکتر متخصص مغز و اعصاب می‌تونه بهتون کمک کنه تا ترسا و اضطرابایی که باعث حمله می‌شن رو کنار بذارین. اون می‌تونه درمانهایی مثل روان‌درمانی یا دارو ویا rTMS رو برای کنترل حمله‌ها پیشنهاد بده.
